Nếu là một nhà đầu tư chứng khoán mới tham gia vào thị trường cổ phiếu lần đầu, thì khái niệm IPO có lẽ sẽ khá mơ hồ với bạn. Trong khi đó, đây được xem là một trong những sự kiện đáng được mong chờ của các doanh nghiệp mới bắt đầu niêm yết cổ phiếu trên các sàn giao dịch chứng khoán.
Để bạn đọc có thể hiểu hơn về IPO là gì, bài viết dưới đây sẽ giới thiệu cho các bạn thông tin liên quan về IPO và tầm quan trọng của nó, đừng bỏ lỡ nhé!
IPO Là Gì?
IPO, viết tắt của cụm từ tiếng anh: Initial Public Offering, mang nghĩa “Phát hành lần đầu ra công chúng”. Thuật ngữ này dùng để nói rằng một công ty lần đầu huy động nguồn vốn rộng rãi từ công chúng nhờ vào việc lần đầu phát hành cổ phiếu của họ và đưa cổ phiếu lên sàn chứng khoán.
Công chúng ở đây được hiểu là một tập hợp các nhà đầu tư cói giá trị chứng khoán chào bán đủ lớn. Sau quá trình IPO, công ty cổ phần sẽ trở thành công ty đại chúng hay được gọi là công ty cổ phần đại chúng.
Không ai có thể phủ nhận sức hút của hoạt động IPO đối với các nhà đầu tư, đặc biệt có thể nói đến một số thương vụ IPO nổi tiếng ở Việt Nam và thế giới chẳng hạn như: Công ty Vinamilk (2006), Alibaba (2014) hay Facebook (2012),…
Những thương vụ IPO này chính là minh chứng rõ nét thể hiện được rằng các nhà đầu tư đã có nguồn lợi nhuận khủng khi tham gia mua IPO. Và đây cũng là những ví dụ điển hình để củng cố niềm tin cho mỗi nhà đầu tư khi quyết định mua IPO của bất kỳ một doanh nghiệp nào.
Mục Đích Của Hoạt Động IPO
Tất cả các doanh nghiệp đều có nhu cầu là gia tăng nguồn vốn, nhất là vào thời điểm khởi nghiệp và IPO được coi là công việc được ưu tiên số một, vì nhờ vào nguồn vốn kêu gọi được từ các nhà đầu tư mà doanh nghiệp mới có thể mở rộng phạm vi hoạt động sản xuất bán hàng cũng như phát triển với quy mô lớn hơn, giúp phong phú hơn nguồn thu và rút ngắn công đoạn hồi vốn một cách hiệu quả hơn.
Vậy đâu là mục tiêu của cổ phiếu IPO ? Mục đích về mặt chiến lược của IPO là gì?
Các công ty dày công học hỏi về những kế hoạch IPO và khiến nó trở thành công cụ kinh doanh độc đáo, hiệu quả và không thể thiếu, nhằm đạt được những mục đích sau:
Cổ phiếu IPO giúp cho công ty khẳng định được nguồn tiềm lực cũng như vị thế của mình trên sàn giao dịch chứng khoán trước nhà đầu tư cũng như người dùng, góp phần quan trọng trong việc nâng cao giá trị thương hiệu và uy tín của các doanh nghiệp.
Thực hiện triển khai kế hoạch IPO giúp cho công đoạn huy động nguồn vốn đầu tư từ các nhà đầu tư nhanh hơn và sẽ có kết quả tốt hơn. ĐIều này sẽ giúp doanh nghiệp nhanh chóng mở rộng quy mô hoạt động sản xuất hơn.
Với một chiến lược IPO thành công sẽ có thể mang nhiều giá trị thiết thực hơn nếu so sánh với việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp.
Ưu – Nhược Điểm Của IPO
Ưu điểm khi IPO
Tăng vị thế
Sau IPO, có thể nói doanh nghiệp sẽ tăng thêm độ uy tín. Thực sự uy tín là một điều rất khó đánh giá, tuy nhiên trong quá trình IPO bắt buộc công ty phải trở nên minh bạch và công khai hơn, đặc biệt là khi niêm yết, công ty sẽ còn phải chịu trách nhiệm theo luật chứng khoán.
Do vậy, doanh nghiệp triển khai IPO có sự tin tưởng của đối tác kinh doanh cũng như có thể trả lãi thấp hơn khi đi vay vốn.
Huy động vốn cho doanh nghiệp phát triển
Sau khi IPO, công ty sẽ tiếp cận thị trường chứng khoán. Trong khi đó bản chất của thị trường chứng khoán chính là kênh huy động vốn. Ngay trong khi IPO, công ty cũng có thể huy động được một nguồn tiền lớn để phục vụ cho hoạt động kinh doanh.
Công ty còn có thể dễ dàng thưởng cổ phiếu cho các lãnh đạo và nhân viên. Điều này sẽ hấp dẫn nhân viên hơn vì sẽ có thể bán dễ dàng, và nhờ đó có thể tuyển dụng nhân tài tốt hơn.
Các doanh nghiệp sẽ dễ dàng trong hoạt động mua bán & sáp nhập (M&A), một công ty đại chúng còn có thể dễ dàng sử dụng cổ phiếu của họ để mua lại công ty khác.
Nhược điểm khi IPO
Theo nhận định từ phía chuyên gia, việc phát hành cổ phiếu chính thức sẽ giúp công ty gia tăng được nguồn vốn đáng kể. Tuy nhiên thì chi phí để đưa cổ phiếu doanh nghiệp lên sàn cũng rất cao, nếu xảy ra phương án sai sót sẽ có thể khiến người đứng đầu doanh nghiệp mất quyền điều hành cũng như kiểm soát kinh doanh.
-
CEO, CFO hay các thành viên trong Ban Giám Đốc cần phải chịu trách nhiệm nhiều hơn cho những bước đi của Công ty, đảm bảo trong việc hiểu rõ các quy định và luật pháp mà Chính Phủ ban hành.
-
Các chi phí về hành chính, thủ tục kế toán sẽ tăng lên gấp 3-4 lần khi niêm yết trên sàn chứng khoán. Phát sinh chi phí cần phải đảm bảo được kiểm soát trước khi ảnh hưởng đến nguồn thu của doanh nghiệp.
-
Hoạt động mua bán cổ phiếu của Công ty có thể bị tác động và ảnh hưởng và phải thay đổi liên tục dựa theo các chính sách của Chính Phủ, điều này có thể gây ra những bất lợi trong việc tính toán hướng phát triển.
-
Doanh nghiệp sẽ thường xuyên phải công bố các tình hình hoạt động của các công ty tài chính cho các cổ đông, xã hội.
-
Luôn dưới áp lực cần phải duy trì tốc độ tăng trưởng.
-
Doanh nghiệp có nguy cơ dễ dàng bị mất quyền kiểm soát do mọi quyết định cần có sự chấp thuận của Hội đồng quản trị.
Điều kiện để triển khai IPO
Doanh nghiệp phải có mức vốn điều lệ trong sổ sách kế toán tại thời điểm đăng ký thủ tục IPO là từ 10 tỷ đồng trở lên.
Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tính từnăm gần nhất cho tới thời điểm đăng ký phát hành cổ phiếu phải có lãi.
Cần phải có phương án và kế hoạch cụ thể về việc thực hiện IPO, sử dụng nguồn vốn huy động được sau IPO cần phải được Hội đồng quản trị chấp thuận cũng như cam kết về trách nhiệm.
Doanh nghiệp với 100% vốn Nhà nước cần phải thực hiện chuyển đổi loại hình công ty thành công ty cổ phần.
Doanh nghiệp nằm trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng cần phải có ít nhất 1 dự án xây dựng cơ sở hạ tầng thuộc đề án phát triển kinh tế – xã hội thuộc Bộ, Ngành, có dự án được cấp thẩm quyền và được tổ chức tài chính, chứng khoán bảo lãnh phát hành.
Doanh nghiệp nhận vốn đầu tư nước ngoài cần phải đăng ký để chuyển đổi thành công ty cổ phần, thiết lập hồ sơ đăng ký IPO thông qua tư vấn của một công ty chứng khoán.
Điều Kiện Để Triển Khai IPO Trên Sàn Chứng Khoán Việt Nam
Hoạt động giao dịch chứng khoán hiện nay đang được quản lý bởi 2 Sở giao dịch lớn: Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh quản lý sàn HOSE và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội quản lý sàn HNX.
Để các công ty có thể thực hiện IPO trên sàn chứng khoán Việt Nam, luật chứng khoán năm 2019 đã quy định rõ:
“Cổ phiếu của các doanh nghiệp trong lần đầu tiên được phát hành ra công chúng phải được thực hiện thông qua các phương tiện truyền thông, phương tiện thông tin đại chúng, bao gồm cả Internet.”
Ngoài ra, IPO còn yêu cầu các doanh nghiệp cần phải đáp ứng đủ các điều kiện sau:
-
Vốn điều lệ: Dựa theo giá trị trên sổ kế toán, vào thời điểm đăng ký IPO, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ trên 30 tỷ đồng.
-
Kết quả kinh doanh: Trong 2 năm liên tiếp trước thời điểm đăng ký IPO, doanh nghiệp hoạt động cần phải có lợi nhuận và không có lỗ lũy kế.
-
Phương án hoạt động cụ thể: Doanh nghiệp cũng cần phải cung cấp được phương án phát hành và sử dụng nguồn vốn thu được như thế nào sau khi chào bán lượng cổ phiếu được các cổ đông thông qua.
-
Tỷ lệ cổ phiếu có quyền biểu quyết: Tỷ lệ số cổ phiếu được quyền biểu quyết là trên 15%, là những cổ phiếu được phát hành cần bán được cho khoảng hơn 100 nhà đầu tư không thuộc những cổ đông lớn trong doanh nghiệp . Trong trường hợp khi mà vốn điều lệ của doanh nghiệp trên 1000 tỷ đồng thì tỷ lệ này buộc phải đạt mức trên 10%.
-
Cam kết từ cổ đông lớn nhất: Trong giai đoạn 1 năm kể từ thời điểm kết thúc chào bán hoạt động IPO, những cổ đông lớn nhất của doanh nghiệp cần phải cam kết rằng luôn nắm giữ tối thiểu 20% vốn điều lệ của doanh nghiệp.
-
Yêu cầu tính chất của doanh nghiệp: Doanh nghiệp thực hiện IPO lần đầu cần phải đảm bảo vẫn đang hoạt động bình thường, ổn định; không thuộc đối tượng bị truy cứu trách nhiệm hình sự, không có bất kỳ kết án nào liên quan đến việc xâm phạm trật tự quản lý kinh tế.
-
Công ty chứng khoán tư vấn: Doanh nghiệp cần phải có công ty chứng khoán tư vấn trong việc thực hiện đăng ký phát hành chào bán cổ phiếu.
-
Yêu cầu về tài khoản: Doanh nghiệp cần phải mở một tài khoản để phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu trong đợt chào bán chứng khoán lần đầu tiên.
-
Cam kết: Doanh nghiệp sẽ cần phải cam kết sẽ niêm yết/đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống sàn giao dịch sau khi kết thúc quá trình IPO.
Khi doanh nghiệp có thể đáp ứng được các điều kiện trên thì sẽ bắt đầu tiến hành quá trình đăng ký IPO, với những hồ sơ như sau:
-
Giấy đăng ký IPO
-
Bản báo cáo bạch
-
Điều lệ của doanh nghiệp
-
Quyết định của Đại hội đồng cổ đông phê duyệt phương án sử dụng nguồn vốn có được sau khi IPO
-
Văn bản cam kết sẽ niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống sàn giao dịch sau khi hoàn thành quá trình IPO.
-
Văn bản cam kết từ các cổ đông lớn trong việc duy trì giữ tối thiểu 20% cổ phần của doanh nghiệp trong khoảng thời gian ít nhất là 1 năm kể từ thời điểm kết thúc IPO.
-
Hợp đồng công ty chứng khoán với vai trò tư vấn và doanh nghiệp.
-
Văn bản của ngân hàng trong việc mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu trong đợt chào bán chứng khoán lần đầu tiên
-
Cam kết về bảo lãnh phát hành.
Những Phương Thức Chào Bán IPO
Dựa theo luật chứng khoán, quá trình chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) được phép thực hiện thông qua những phương thức sau:
-
Các phương tiện truyền thông, gồm có báo đài, vô tuyến, Internet…
-
Đấu giá theo kiểu Hà Lan (đấu giá giảm dần): đây là hình thức đấu giá khi một món hàng được chào bán ở mức giá rất cao, thậm chí hơn rất nhiều so với giá trị thực tế của nó. Sau đó, mức giá sẽ giảm xuống từ từ cho đến thời điểm mà một trong những người đấu giá đồng ý với mức giá hiện tại.
-
Bảo lãnh cam kết
-
Tự phát hành
-
Dịch vụ kèm trách nhiệm cao nhất
-
Mua buôn và chào bán lại
Những thủ tục pháp lý để có thể tham gia IPO rất phức tạp với những quy định chặt chẽ và rắc rối, do đó, mỗi phi vụ IPO thường cần có các công ty khác nhau hỗ trợ. Cụ thể, ở Mỹ các công ty luật/chứng khoán hay công ty chứng khoán/ công ty kiểm toán sẽ đứng ra hỗ trợ.
Một Số Lưu Ý Khi Mua IPO
Mặc dù khi tham gia IPO, các nhà đầu tư sẽ có thể dễ dàng tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, khii bắt đầu quyết định mua IPO, các trader vẫn cần phải lưu ý một số điểm như sau:
Tìm hiểu chi tiết bản cáo bạch của công ty thực hiện IPO
Bản cáo bạch là báo cáo mà doanh nghiệp thể hiện các thông tin liên quan về tài sản, hiệu quả kinh doanh, tình hình tài chính của doanh nghiệp đó…
Do vậy, để có thể xác định chính xác được hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp thì nghiên cứu bản cáo bạch là một trong những việc cần làm tiên quyết cho trader trong việc quyết định có nên đầu tư hay không.
Bản cáo bạch là do chính doanh nghiệp xây dựng nên,do vậy cũng có thể tránh khỏi việc có một số thông tin không hẳn là chính xác hoàn toàn. Do đó, các bạn cần phải tỉnh táo lựa chọn và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định.
Nghiên cứu một cách khách quan ngành nghề hoạt động của công ty thực hiện IPO
Như đã đề cập ở trên, bản cáo bạch không thể nào thể hiện được chính xác 100% việc doanh nghiệp đó hoạt động hiệu quả ra sao, năng suất thế nào. Nên vào thời điểm quyết định, các bạn cần phải có cho mình cái nhìn thật khách quan, bao quát về tổng quan trong ngành nghề hoạt động của công ty đó so với tình hình kinh tế hiện tại.
Đồng thời, bạn cũng cần phải nghiên cứu thêm về những đối thủ cạnh tranh cũng như về những thông tin của doanh nghiệp đã được công bố bao trùm trên các phương tiện truyền thông và thông tin đại chúng trong khoảng ít nhất 5 năm gần đây nhất.
Ưu tiên lựa chọn những doanh nghiệp sử dụng dịch vụ tư vấn có danh tiếng và chất lượng trong ngành
Một trong những điều kiện bắt buộc là trong việc lựa chọn các công ty chứng khoán để tư vấn trong quá trình thực hiện IPO. Chính vì thế, nếu các nhà đầu tư cần ưu tiên lựa chọn những công ty sử dụng dịch vụ tư vấn danh tiếng, chất lượng trong lĩnh vực này, do đó sẽ giảm thiểu rủi ro nhiều hơn cho số vốn góp của mình.
Các công ty chứng khoán với độ tín nhiệm cao sẽ hoạt động một cách minh bạch hơn nhiều so với những loại hình công ty chứng khoán mới thành lập hoặc chưa tạo được thương hiệu cho mình.
Chủ động trong khi tiếp cận thông tin và kiên nhẫn chờ đợi
Không chỉ riêng đối với hoạt động mua IPO, mà ở trong bất cứ một hình thức đầu tư nào, các trader cũng nên phải chủ động tiếp cận các kiến thức, các thông tin trên thị trường để bản thân không bị thao túng trước những biến động ảo.
Bên cạnh đó, kiên nhẫn chờ đợi sẽ giúp các nhà đầu tư thu về được mức lợi nhuận cao hơn so với những dự tính ban đầu nếu diễn ra những biến động tích cực của thị trường.
Một số những lưu ý khác khi mua IPO
Ngoài những lưu ý đặc biệt đã được trình bày cụ thể ở trên, những người mua IPO, đặc biệt là những người lần đầu tham gia vào thị trường này cũng cần phải lưu tâm thêm một số các điểm sau đây:
-
Hoàn thành quá trình đăng ký mua IPO trước khi kết thúc thời gian phát hành để dễ dàng hơn trong việc chỉnh sửa những thông tin cần thiết.
-
Có thể chuyển nhượng cổ phiếu được phát hành IPO với số lượng nhât định
-
Bạn nên hạn chế hoặc cần phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định mua IPO của các doanh nghiệp vừa mới thành lập, vẫn chưa ổn định được mô hình kinh doanh.
-
Một điều quan trọng không kém đó là cần nhờ sự tư vấn của các chuyên gia, tư vấn viên tại các công ty chứng khoán để có thể hiểu rõ hơn về quy trình, các thông tin liên quan đến IPO.
Nói chung, IPO được xem như là một quy trình tài chính khá phức tạp nhưng mang lại nhiều lợi ích. Giá trị IPO mang lại không chỉ giới hạn trong phạm vi doanh nghiệp đó mà còn với các nhà đầu tư trên thị trường. IPO chính là bước đầu cho quá trình của doanh nghiệp trong việc công khai giá trị hoạt động tài chính của họ.
Bài viết trên đây đã cung cấp tất tần tận những kiến thức quan trọng mà bạn cần biết về IPO là gì. Hy vọng rằng những thông tin trên đã giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích cho quá trình đầu tư của mình. Chúc bạn thành công!
