Nỗi sợ khi lạm phát tăng cao không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là vào thời điểm bùng nổ dịch bệnh Covid trong năm vừa qua cho đến thời điểm hiện tại.
Trong giai đoạn giá cả của hầu hết các loại hàng hóa đều có xu hướng tăng cao thì việc tìm ra một kênh đầu tư hiệu quả cho khoản tiền nhàn rỗi của mình là khá khó khăn. Vậy nên bạn có thể đầu tư gì khi lạm phát tăng cao?
Sơ Bộ Về Lạm Phát
Lạm phát là gì?
Lạm phát là hiện tượng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ tăng liên tục theo thời gian và giá trị của một loại tiền tệ nào đó dần bị mất đi. Khi mức giá chung tăng cao, một đơn vị tiền tệ sẽ không còn mua được nhiều hàng hóa và dịch vụ như trước đây, và vì vậy lạm phát phản ánh sự suy giảm sức mua của một đơn vị tiền tệ.
Có 3 mức lạm phát:
- Từ 0 đến dưới 10% -> Lạm phát tự nhiên
- Từ 10% đến dưới 1000% -> Lạm phát phi mã
- Trên 1000% -> Siêu lạm phát
Trên thực tế, các quốc gia kỳ vọng rằng lạm phát chỉ xảy ra trong khoảng 5% trở xuống. Hãy thử nghĩ, với một năm tăng trưởng kinh tế kỳ vọng khoảng 10% thì tiền mất giá tầm 5% là vừa đủ. Do vậy nên quốc gia đó có 5% tăng trưởng thực sự.
Việt Nam là một trong số ít quốc gia có tỷ lệ lạm phát liên tục cao trong suốt mấy chục năm qua. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến ổn định giá trị của đồng tiền, các hoạt động sản xuất, kinh doanh và tâm lý của người dân.
Nguyên nhân gây ra lạm phát
Do cầu kéo
Khi nhu cầu từ thị trường cho một mặt hàng nào đó tăng lên, giá cả của mặt hàng đó sẽ tăng theo. Giá cả của các mặt hàng khác cũng leo thang theo đó, và dẫn đến sự tăng giá của hầu hết tất cả các loại hàng hóa trên thị trường.
Lạm phát do cầu tăng (nhu cầu tiêu dùng tăng) thì được gọi là “lạm phát do cầu kéo”.
Ở Việt Nam, giá xăng tăng kéo theo giá cước của taxi cũng tăng lên, và rồi giá thịt lợn tăng, giá nông sản tăng…. Đó là một ví dụ điển hình.
Do chi phí đẩy
Chi phí đẩy từ các doanh nghiệp như là tiền lương, giá nguyên liệu đầu vào, trang thiết bị máy móc, thuế… Khi mức giá của một hoặc một vài yếu tố đó tăng lên thì tổng chi phí cho việc sản xuất của các xí nghiệp cũng tăng lên theo, bởi vậy mà giá thành sản phẩm cũng sẽ tăng lên để có thể bảo toàn lợi nhuận.
Mức giá chung của toàn nền kinh tế tăng được gọi là “lạm phát do chi phí đẩy”.
Do cơ cấu
Với một ngành kinh doanh có hiệu quả, doanh nghiệp sẽ tăng dần tiền công “ trên danh nghĩa” cho người lao động. Nhưng tuy nhiên cũng có những nhóm ngành kinh doanh không mấy hiệu quả, và cũng theo xu thế đó doanh nghiệp buộc phải tăng tiền công cho người lao động.
Nhưng do bởi những doanh nghiệp này kinh doanh kém hiệu quả, nên khi họ phải tăng tiền công cho người lao động, các doanh nghiệp đành buộc phải tăng giá thành sản phẩm để đảm bảo lợi nhuận cho doanh nghiệp họ và làm phát sinh lạm phát.
Do cầu thay đổi
Trong bối cảnh thị trường giảm nhu cầu tiêu thụ của một mặt hàng nhất định, trong khi đó lượng cầu mặt hàng khác lại tăng lên.
Khi đó, nếu có người cung cấp độc quyền và giá cả có tính chất cứng nhắc (chỉ tăng mà không thể giảm, như giá điện ở Việt Nam), mặt hàng mà lượng cầu giảm vẫn sẽ không giảm giá. Mặt hàng có lượng cầu tăng thì tăng giá. Kết quả là mức giá chung sẽ tăng lên, dẫn đến lạm phát.
Do xuất khẩu
Xuất khẩu tăng dẫn tới lượng cầu tăng cao hơn lượng cung (thị trường tiêu thụ nhiều hơn hàng cung cấp), khi đó sản phẩm thu gom cho xuất khẩu khiến cho lượng cung cho thị trường trong nước giảm.
Điều này khiến cho tổng cung trong nước thấp hơn tổng cầu.Tổng cung và tổng cầu mất đi sự cân bằng thì sẽ nảy sinh lạm phát.
Do nhập khẩu
Giá hàng hóa nhập khẩu tăng (do thuế nhập khẩu tăng hoặc do giá cả chung trên thế giới tăng) thì giá bán sản phẩm đó trong nước chắc chắn sẽ phải tăng lên. Khi mức giá chung tăng lên do giá nhập khẩu thì sẽ hình thành lạm phát.
Một số ảnh hưởng của lạm phát
Ảnh hưởng tiêu cực
Lạm phát – lãi suất
Lạm phát của các nước trên thế giới khi tăng cao và triền miên có ảnh hưởng xấu lên mọi mặt của đời sống kinh tế, chính trị cũng như xã hội của một quốc gia. Trong khi đó, tác động đầu tiên của lạm phát là lãi suất.
Do đó khi tỷ lệ lạm phát tăng, nếu muốn lãi suất ở mức thật ổn định thì lãi suất danh nghĩa phải tăng theo tỷ lệ lạm phát. Việc tăng lãi suất danh nghĩa sẽ dẫn đến hậu quả là nền kinh tế phải gánh chịu suy thoái kinh tế nặng nề và thất nghiệp gia tăng.
Lạm phát – thu nhập thực tế
Thu nhập thực tế và thu nhập danh nghĩa của người lao động có mối liên kết với nhau qua tỷ lệ lạm phát. Khi lạm phát tăng mà thu nhập danh nghĩa không đổi thì khiến cho thu nhập thực tế của người lao động giảm xuống.
Phân phối thu nhập bất bình đẳng
Giá trị đồng tiền giảm xuống do lạm phát tăng cao, người đi vay được hưởng lợi khi vay vốn trả góp để đầu cơ kiếm lời. Điều này càng khiến cho nhu cầu tiền vay trong nền kinh tế tăng lên và đẩy lãi suất lên cao.
Lạm phát tăng còn khiến cho những người giàu dùng tiền thu gom tài sản, hàng hoá, và nạn đầu cơ xuất hiện. Tình trạng này càng dễ dàng tạo ra sự mất cân đối nghiêm trọng của quan hệ cung – cầu trên thị trường; giá cả hàng hoá theo đó cũng càng lên cơn sốt cao hơn.
Và hậu quả nghiêm trọng là những người vốn đã nghèo nay lại càng trở nên khó khăn hơn. Họ thậm chí không thể mua nổi món hàng tiêu dùng thiết yếu.
Trong khi đó, nhà đầu cơ đã vơ sạch hàng hoá và ngày càng trở nên giàu có hơn. Tình trạng lạm phát này có thể tạo ra rối loạn trong nền kinh tế; tạo chênh lệch lớn về thu nhập, mức sống giữa người giàu và người nghèo.
Nợ quốc gia
Lạm phát tăng cao làm cho Chính phủ được lợi từ thuế thu nhập đánh vào người dân; nhưng mặt khác các khoản nợ nước ngoài sẽ trở nên trầm trọng hơn. Chính phủ được hưởng lợi trong nước nhưng lại thiệt với nợ nước ngoài.
Lý do là bởi lạm phát đã khiến tỷ giá tăng nhanh và đồng tiền trong nước sẽ mất giá nhanh hơn so với đồng tiền nước ngoài tính trên các khoản nợ.
Ảnh hưởng tích cực
Lạm phát không phải luôn luôn gây nên những tác hại cho nền kinh tế. Khi tốc độ lạm phát ở mức độ vừa phải, đó là từ 2-5% ở các nước phát triển và dưới 10% ở các nước đang phát triển, lạm phát sẽ mang lại một số lợi ích cho nền kinh tế đó là:
-
Kích thích tiêu dùng, đầu tư, vay nợ hay sẽ giảm bớt thất nghiệp trong xã hội.
-
Giúp chính phủ có thêm lựa chọn các công cụ kích thích đầu tư vào những ngành kém ưu tiên thông qua việc mở rộng tín dụng.
Lạm phát sẽ giúp phân phối lại thu nhập và các nguồn lực trong xã hội theo các định hướng mục tiêu trong một khoảng thời gian nhất định có chọn lọc. Tuy nhiên, công việc này khá khó và đầy mạo hiểm và nếu không chủ động thì sẽ gây nên những hậu quả xấu.
Tình trạng lạm phát của Việt Nam năm 2022
Năm 2021, Việt Nam đã thành công khi kiềm chế được lạm phát, chỉ tăng 1,84%, dưới mức 4% mục tiêu do Chính phủ đề ra. Tiếp nối thành công đó, Chính phủ tiếp tục đặt ra mục tiêu là kiềm chế lạm phát dưới 4% trong năm 2022.
Thế nhưng, đứng trước một số yếu tố không lường trước, đó là dịch bệnh bùng phát trở lại hay căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine, đã khiến giá cả của nhiều mặt hàng nhiên liệu tăng phi mã. Điều này đã gây ra áp lực rất lớn khi thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát dưới 4%.
Tổng cầu trong nước đang tăng đột biến đầu năm 2022.Trong 2 năm tới, gói hỗ trợ 350.000 tỷ đồng sẽ được triển khai sẽ kích thích mạnh mẽ tổng cầu tiêu thụ nội địa tiếp tục tăng. Như vậy, khi nhu cầu nội địa tăng sẽ ảnh hưởng tới lạm phát.
Thứ hai, nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu nhập khẩu. Và khi giá nhiên liệu trên thế giới tăng thì lạm phát tại Việt Nam cũng sẽ tăng theo.
Cuối cùng, 1 nguyên nhân khác gây ra lạm phát đó là tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chẳng hạn như đứt gãy chuỗi cung ứng khí đốt ở châu Âu.
Một số giải pháp kiểm soát lạm phát
Đối với mỗi một quốc gia, kiểm soát lạm phát để có thể bảo vệ nền kinh tế luôn là mục tiêu được đặt lên hàng đầu. Có rất nhiều cách để có thể kiềm chế lạm phát được áp dụng gồm có:
-
Giảm bớt lượng tiền lưu thông: Dừng phát hành tiền vào trong lưu thông với mục đích giảm lượng tiền đưa vào lưu thông trong xã hội.
-
Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc: Biện pháp này nhằm giảm lượng cung tiền vào thị trường, tác động đến tất cả các ngân hàng và bình đẳng hóa các ngân hàng với nhau.
-
Tăng lãi suất tái chiết khấu và lãi suất tiền gửi: Việc này sẽ giúp hạn chế các ngân hàng thương mại mang các giấy tờ có giá đến ngân hàng nhà nước nhằm chiết khấu. Bên cạnh đó, khi tăng lãi suất tiền gửi sẽ thu hút người dân gửi tiền vào ngân hàng nhiều hơn.
-
Giảm chi ngân sách, nghĩa là giảm chi tiêu thường xuyên và cắt giảm đầu tư công.
6 Kênh Đầu Tư Hiệu Quả Khi Lạm Phát Tăng
Trái phiếu
Trái phiếu là một loại chứng khoán, tuy nhiên không chịu ảnh hưởng lớn từ thị trường và nhiều rủi ro như cổ phiếu. Chỉ có một rủi ro duy nhất là trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu bị phá sản. Dĩ nhiên việc này gần như 0% với ngân hàng.
Còn lại thì là trái phiếu doanh nghiệp, điều đó có thể diễn biến giống nhau. Điều bạn cần cân nhắc đó là doanh nghiệp nào uy tín và có khả năng tăng trưởng; ngay cả lúc biến động dịch bệnh như hiện tại.
Do vậy, trái phiếu được coi là hình thức đầu tư ưu tiên cao trong thời kỳ dịch bệnh như hiện tại. Với lãi suất cao hơn 2-3 lần ngân hàng; còn lý do nào mà bạn không chọn trái phiếu làm kênh vượt bão lạm phát tăng đúng không?
Chứng khoán
Chứng khoán là cách giúp gia tăng lợi nhuận hiệu quả, đặc biệt là khi bạn đầu tư vào các công ty lớn. Cổ phiếu cũng sẽ giúp nhà đầu tư thu được lợi nhuận trong thời gian ngắn hơn so với việc đầu tư vàng, và đó cũng là một cách rất tốt để doanh nghiệp có thêm nhiều động lực để có thể mở rộng sản xuất, duy trì hoạt động trong thời điểm lạm phát.
Suốt bề dày lịch sử, kênh chứng khoán đã chứng tỏ được vị thế là kênh đầu tư hàng đầu có thể chống lại lạm phát. Sở hữu cổ phiếu là một ý kiến hay để có thể bảo vệ tài sản trước lạm phát.
Chúng ta có thể lập luận rằng: công ty cũng giống như cá nhân. Nếu không biết đầu tư sao cho hợp lý sẽ dẫn đến thua lỗ. Và do vậy không thể tránh được hậu quả của lạm phát.
Tuy nhiên, vấn đề nằm ở việc công ty sẽ điều chỉnh giá bán dựa theo mặt bằng giá chung dẫn đến việc tăng lợi nhuận. Do vậy sẽ tăng giá trị cổ phiếu. Bạn nên mua cổ phiếu của những công ty có khả năng tăng giá cao trong thời kỳ diễn ra lạm phát. Và dĩ nhiên để có thể làm được thì bạn cần có kiến thức đầu tư thị trường cổ phiếu.
Vàng
Từ xa xưa, người Việt đã có truyền thống đi mua vàng làm của để dành. Vàng vẫn luôn thu hút được sự quan tâm của mọi người và được xem như là tài sản an toàn nhất, đặc biệt dựa trên quan điểm chống lại lạm phát và sự mất giá của tiền Việt.
Ưu điểm:
Vàng là một một loại kim loại quý nhưng nguồn cung có giới hạn. Vàng thông thường sẽ giữ được giá trị và giá trị đó có xu hướng tăng theo thời gian trong dài hạn.
Được xem là kênh trú ẩn an toàn trong tình hình kinh tế bất ổn, vàng là một công cụ phòng thủ lạm phát cũng như tránh được sự mất giá Đồng nội tệ.
Khuyết điểm:
Giá vàng, tùy vào từng thời điểm có thể xảy ra những biến động mạnh do những biến động cung cầu, kinh tế vĩ mô hay chính sách điều hành thị trường vàng. Do vậy, trái với suy nghĩ quen thuộc của nhiều người, đầu tư vàng vẫn luôn chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn ngắn hạn.
Giá vàng tại Việt Nam chịu tác động lớn từ các chính sách điều hành thị trường vàng của Chính Phủ. Do vậy, tại nhiều thời điểm, có sự chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước với giá vàng thế giới và thậm chí có thể có biến động không thực sự đồng nhất với diễn biến của giá vàng thế giới. Do vậy, hoạt động đầu tư vàng ở Việt Nam, đặc biệt là đầu cơ hay đầu tư ngắn hạn có thể có rủi ro cao.
Đầu tư vàng có thể sẽ đòi hỏi nguồn vốn tương đối lớn nếu như phía nhà đầu tư kỳ vọng thu lợi nhuận cao trong thời gian ngắn hạn. Nhà đầu tư khó nắm hiểu rõ được chu kỳ lên xuống của vàng, cũng như diễn biến của thị trường vàng thế giới.
Bất động sản
Liệu chúng ta có nên đầu tư bất động sản khi xảy ra lạm phát? Đầu tư bất động sản vào thời điểm nào là thích hợp nhất cho các nhà đầu tư? Nếu được tiến hành và có kế hoạch khôn khéo thì bất động sản sẽ là thương vụ đầu tư tốt về lâu dài. Vấn đề ở chỗ là người ta thường đổi bán nhà cũ và mua nhà mới để ở, do vậy ít ai nhận ra giá trị của đầu tư nhà đất.
Trong khi đó, những nhà đầu tư với nhiều kinh nghiệm về bất động sản sẽ biết cách tìm những dự án tiềm năng. Họ sẽ kiên nhẫn chờ đến thời điểm chín muồi để thu hoạch. Sự kiên nhẫn chờ đợi này có thể diễn ra trong một vài năm và thậm chí cả một thập kỷ.
Vào thời điểm mà tỷ lệ lạm phát có xu hướng tăng do bất ổn về chiến tranh, kinh tế – chính trị thế giới, việc chúng ta đầu tư vào bất động sản được xem là một kênh hiệu quả giúp bảo toàn dòng vốn trước những rủi ro.
Tiền điện tử
Để thay thế các khoản đầu tư như là vàng, bất động sản hay chứng khoán,… thì một tài sản truyền thống được cho là cũng sẽ giúp chống lại lạm phát đó là tiền điện tử. Bitcoin hiện đang được phía đầu tư coi là “vàng kỹ thuật số”.
Trên lý thuyết nó có thể bảo vệ tài sản của nhà đầu tư trước những cú sốc từ lạm phát. Tuy nhiên thì vẫn phải lưu ý rằng hiện chưa có chuyên gia nào chắc chắn tiền ảo có thực sự là một hàng rào ngừa lạm phát hiệu quả trong dài hạn không.
Chứng chỉ quỹ
Đầu tư chứng chỉ quỹ là khi bạn đầu tư cho một quỹ mở, công ty quản lý quỹ bạn chọn sẽ có các chuyên gia tài chính với bề dày kinh nghiệm, kiến thức sẽ giúp bạn đầu tư. Việc này sẽ giúp tối ưu nguồn vốn của bạn cũng như hạn chế rủi ro. Chứng chỉ quỹ là kênh phù hợp cho những ai không có nhiều thời gian và cũng như chưa nhiều kiến thức về tài chính.
Mua chứng chỉ quỹ cũng là kênh đầu tư dài hạn, và đừng nên vì chốc lát thấy thị trường “đỏ” mà đã bán ngay! Đó là một trong những cảm xúc mà nhà đầu tư cần phải tránh và đừng bao giờ để nỗi sợ lấn át bởi đây là cuộc chơi dài hạn.
Bài viết trên đây đã tổng hợp 6 kênh đầu tư hiệu quả cho câu hỏi: Đầu tư gì khi lạm phát? Hy vọng bài viết sẽ là thông tin hữu ích cho con đường đầu tư sinh lời của bạn.
